Newsletter
Petycje
Wpłacam
W grudniu 2023 r. Komisja Europejska opublikowała projekt nowego rozporządzenia UE w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu, aktualizując obecnie obowiązujące rozporządzenie ustanowione 20 lat temu. Po raz pierwszy projekt zawiera szczegółowe wymogi dotyczące ochrony ryb i innych zwierząt wodnych podczas transportu. Compassion in World Farming popiera wprowadzenie tych regulacji i przedstawia dalsze zalecenia dotyczące dobrostanu zwierząt wodnych w ramach rewizji unijnego rozporządzenia w sprawie transportu zwierząt.
Wprowadzenie
Każdego roku w Unii Europejskiej w celach spożywczych hoduje się do 1,1 miliarda ryb i 230 milionów skorupiaków(1). Zdecydowana większość tych zwierząt jest transportowana co najmniej raz za życia, czy to do podchowalni, obiektów hodowlanych, ubojni, czy też na targi, gdzie mogą być nawet sprzedawane na żywo. Ponadto wiele dziko odławianych zwierząt wodnych jest transportowanych żywcem w całej UE w celach handlowych (zwłaszcza skorupiaki dziesięcionogie, takie jak raki, kraby czy krewetki) lub w celu zaopatrzenia akwakultury z dokarmianiem z odłowu (np. węgorze europejskie, tuńczyk błękitnopłetwy). Oznacza to, że transport w UE ma wpływ na dobrostan nawet 1,3 miliarda zwierząt wodnych rocznie. Biorąc pod uwagę istotne dowody naukowe na to, że zwierzęta wodne (np. ryby (2) , głowonogi(3) i skorupiaki(3)) są istotami czującymi, kluczowe znaczenie ma ochrona ich dobrostanu. Zgadza się z tym 91% obywateli UE, którzy uważają, że dobrostan ryb powinien być chroniony w takim samym lub większym stopniu niż dobrostan innych zwierząt, które spożywamy(4).
Transport stanowi znaczące zagrożenie dla dobrostanu zwierząt wodnych ze względu na to, że pociąga za sobą szereg czynników stresogennych występujących w dłuższych okresach czasu (godziny lub dni), takich jak przenoszenie, zakładanie sieci, pompowanie, przebywanie w stłoczeniu, zmiany warunków środowiskowych i pogorszona jakość wody. Stopień nasilenia tych stresujących czynników determinuje ich wpływ na dobrostan zwierząt oraz ryzyko chorób i śmierci, zarówno podczas transportu, jak i w ciągu kolejnych dni/tygodni. Zwierzęta wodne nie powinny być transportowane żywe, jeśli to możliwe, a zamiast tego powinny być humanitarnie ubijane na terenie fermy. W sytuacji, gdy transport żywych zwierząt jest nieunikniony, należy przestrzegać jasno określonych wymogów, aby zapewnić, że transportowane zwierzęta wodne są w stanie sprostać wyzwaniom związanym z transportem.
Poprawa dobrostanu zwierząt w transporcie
Problemy dobrostanowe
Transport powoduje stres, a chore zwierzęta mogą być jeszcze bardziej narażone na pogorszenie dobrostanu niż zdrowe osobniki.
Zalecenia
Zwierzęta powinny być oceniane pod kątem zdolności do podróży przez lekarza weterynarii. Należy przewozić wyłącznie zdrowe zwierzęta, które poradzą sobie z wyzwaniem transportu. Konające lub chore osobniki powinny zostać niezwłocznie poddane leczeniu lub eutanazji.
Problemy dobrostanowe
Zwierzęta wodne są przewożone różnymi środkami transportu (np. ciężarówkami, samochodami, statkami, samolotami) i przetrzymywane w różnych zbiornikach (np. skrzyniach, torbach lub kontenerach). Nieodpowiednie lub źle zaprojektowane systemy transportowe mogą zagrażać dobrostanowi zwierząt poprzez niezachowanie odpowiednich warunków środowiskowych (np. jakości i temperatury wody) oraz poprzez zwiększenie ryzyka uszkodzeń fizycznych w trakcie przewozu.
Zalecenia
Wszystkie środki transportu powinny być wyposażone w niezbędny sprzęt do monitorowania i utrzymywania dobrej jakości wody oraz minimalizowania zagrożeń (np. materiały tłumiące drgania). Zbiorniki powinny być wykonane z odpowiednich, nieabrazyjnych materiałów, pozwalających na utrzymanie stabilnej temperatury wody i minimalizujących ryzyko obrażeń fizycznych (np. gładkie powierzchnie). Pojazdy, zbiorniki i sprzęt monitorujący powinny być utrzymywane w dobrym stanie oraz czyszczone i dezynfekowane po każdym użyciu.
Problemy dobrostanowe
Hodowlane zwierzęta wodne są zwykle pozbawiane pożywienia na pewien czas przed transportem w celu zmniejszenia aktywności metabolicznej i oczyszczenia jelit (tj. w celu zmniejszenia problemów z jakością wody). Niemniej jednak, jeśli okres głodzenia jest wystarczająco długi, aby spowodować silny głód, niepokój i niedożywienie, dobrostan zwierząt ulega pogorszeniu.
Zalecenia
Minimalne okresy poszczenia mogą korzystnie wpłynąć na dobrostan zwierząt poprzez zmniejszenie potencjalnego zanieczyszczenia wody. Okres głodówki powinien być jednak możliwie jak najkrótszy, nie dłuższy niż wymagany do oczyszczenia jelit w zależności od gatunku i panującej temperatury.
Problemy dobrostanowe
Zwierzęta są przenoszone z miejsca chowu do zbiorników i ładowane do pojazdów w celu przewozu. Po przetransportowaniu są one następnie rozładowywane do nowych zbiorników itp. Zwykle wiąże się to z zatłoczeniem, stosowaniem siatek, wyjmowaniem zwierząt z wody i przenoszeniem ich przez pracowników - wszystkie te czynności są z natury stresujące i mogą prowadzić do obrażeń fizycznych i śmierci, jeśli są wykonywane nieprawidłowo.
Zalecenia
Przenoszenie zwierząt powinno odbywać się w sposób minimalizujący stres i obrażenia, np. ograniczając długość trwania i stopień stłoczenia zwierząt. Optymalnie, zwierzęta wodne powinny być przenoszone bez wyjmowania ich z wody (np. przy użyciu pomp do przenoszenia ryb). W przeciwnym razie należy to robić delikatnie, w jak najkrótszym czasie, a cały sprzęt mający bezpośredni kontakt ze zwierzętami powinien być zwilżony. Podczas przenoszenia ciało zwierząt powinno być odpowiednio podparte; nie należy ich podnosić za poszczególne części ciała (np. pokrywy skrzelowe). Podczas rozładunku zwierzęta powinny mieć możliwość aklimatyzacji w nowych warunkach. W niektórych przypadkach można zastosować środki znieczulające w celu zmniejszenia reakcji na stres.
Problemy dobrostanowe
Jakość wody ma kluczowe znaczenie dla dobrostanu zwierząt wodnych, jako że stanowi ona ich środowisko fizykochemiczne. Obejmuje złożony zbiór wzajemnie oddziałujących czynników (np. poziom tlenu, odczyn pH, poziom zasolenia i temperatura), a każdy gatunek ma określone wymagania i tolerancje, które mogą różnić się w zależności od wieku i stanu zdrowia. Ważne jest również tempo, w jakim zmieniają się te parametry, ponieważ nagłe zmiany mogą prowadzić do stresu, a nawet śmierci.
Zalecenia
Zwierzęta wodne powinny być transportowane w wodzie o odpowiedniej jakości, zgodnie z potrzebami dobrostanu poszczególnych gatunków w zakresie parametrów wody (tlen, odczyn pH, azotany, azotyny, temperatura, stopień zasolenia) podczas całego przewozu. Ciągłe zdalne monitorowanie tlenu i temperatury jest niezbędne dla wszystkich jednostek transportowych, a przyrządy pomiarowe muszą być precyzyjne i skalibrowane przed każdą trasą. Systemy transportowe powinny reagować na odchylenia jakości wody w celu utrzymania właściwego dobrostanu.
Problemy dobrostanowe
Zagęszczenie zwierząt podczas transportu ma ogromny wpływ na jakość wody. Wysokie zagęszczenie może prowadzić do szybkiej akumulacji odchodów i zmniejszenia ilości tlenu w wodzie, zagrażając dobrostanowi ryb. Przepełnienie zbiorników może również powodować stres i urazy z powodu ograniczonej przestrzeni i wzmożonej agresji, zwiększając ryzyko chorób zakaźnych i transmisji patogenów.
Zalecenia
Zwierzęta powinny być transportowane w wystarczająco niskim zagęszczeniu, aby zapewnić utrzymanie dobrej jakości wody i ograniczyć stres. Zbiorniki powinny być przystosowane do transportu przy takim zagęszczeniu.
Problemy dobrostanowe
Dobrostan zwierząt jest w znacznym stopniu zależny od sposobu zarządzania i umiejętności personelu związanych z opieką nad żywym inwentarzem. Brak zrozumienia czynników powodujących stres u zwierząt wodnych i zapobiegania jego występowaniu może poważnie obniżyć ich dobrostan.
Zalecenia
Personel uczestniczący w transporcie zwierząt wodnych powinien przejść kompleksowe szkolenia, aby zagwarantować, że wszystkie czynności (np. przenoszenie, monitorowanie itp.) są wykonywane w sposób minimalizujący stres. Szkolenia powinny też umożliwić pracownikom dostosowanie technik przenoszenia do potrzeb przewożonych gatunków i/lub osobników.
Problemy dobrostanowe
Podczas transportu mogą pojawić się niespodziewane sytuacje wpływające negatywnie na dobrostan lub nawet prowadzące do śmierci zwierząt wodnych (np. opóźnienia oznaczające, że zwierzęta muszą być przetrzymywane w zbiornikach dłużej niż oczekiwano, co prowadzi do pogorszenia stanu wody).
Zalecenia
Projekt systemu transportowego powinien umożliwić ocenę dobrostanu i kontrolę zwierząt podczas transportu, głównie za pomocą obserwacji zdalnej i środków automatycznych (jako, że kontrole ręczne mogą powodować stres). Powinny istnieć plany awaryjne gwarantujące utrzymanie dobrych warunków dobrostanu przez dłuższy czas w przypadku opóźnień.
Problemy dobrostanowe
Stres związany z transportem może wpływać na fizjologię, reakcje na stres i apetyt osobników przed, w trakcie i po transporcie.
Zalecenia
Dobrostan transportowanych zwierząt powinien być monitorowany i odnotowywany podczas całego przewozu. Przewoźnicy powinni prowadzić szczegółową dokumentację dotyczącą śmiertelności, urazów, nietypowych objawów klinicznych itp. Dokumentacja powinna być wykorzystywana jako informacja zwrotna w celu poprawy praktyk zarządzania i standardów dobrostanu przez przewoźników i właściwe organy. Powinny istnieć rygorystyczne granice progów śmiertelności.
Zalecenia dotyczące przeglądu rozporządzenia UE w sprawie transportu zwierząt
Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005(5) w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu obejmuje wszystkie kręgowce, w tym kręgowce wodne, takie jak ryby, ale nie zawiera szczegółowych przepisów zapewniających dobrostan ryb i innych zwierząt wodnych. Projekt reform przygotowany przez Komisję Europejską(6) zakłada włączenie szczegółowych przepisów dotyczących dobrostanu ryb i innych zwierząt wodnych do rozporządzenia. Chociaż projekt określa standardy w kluczowych aspektach transportu, istnieją pewne wyłączenia, które pozostawiają znaczną liczbę zwierząt bez ochrony prawnej, a aby zapewnić skuteczne prawodawstwo, konieczne jest doprecyzowanie przepisów.
1. Uwzględnienie w rozporządzeniu bezpośrednich dostaw do przedsiębiorstw spożywczych zaopatrujących konsumenta końcowego
W art. 2 projektu Komisja przewiduje wyłączenie z obowiązywania całego rozporządzenia w odniesieniu do bezpośrednich dostaw zwierząt wodnych do przedsiębiorstw spożywczych zaopatrujących konsumenta końcowego. Odstępstwo to miałoby zastosowanie na przykład wobec ryb lub skorupiaków, które często sprzedawane są żywe w europejskich restauracjach, na targowiskach lub w supermarketach, przez co ogromna liczba zwierząt nie byłaby chroniona podczas transportu. Przykładowo, tylko 14,7% karpi zwyczajnych hodowanych w Czechach (drugim co do wielkości producencie karpi w UE) jest ubijanych w ubojniach(7). Planowane odstępstwo oznaczałoby, że dobrostan nawet 4,83 miliona karpi sprzedawanych rocznie na czeskich targach(8) może nie być chroniony podczas transportu. Dodatkowo, do 8,64 miliona karpi jest eksportowanych żywcem z Czech(8). Te ryby mogą być również sprzedawane żywe w innych państwach członkowskich w drodze bezpośredniej dostawy, omijając w ten sposób przepisy dotyczące dobrostanu w transporcie. Potrzeby w zakresie dobrostanu zwierząt wodnych są takie same niezależnie od ich docelowego przeznaczenia, a prawodawstwo UE powinno zapewnić im ochronę. Wyłączenie tych przewozów nie znajduje żadnego uzasadnienia.
2. Przedstawienie bardziej szczegółowych wytycznych
Chociaż projekt określa wymogi dotyczące kluczowych aspektów transportu, wielu z proponowanych regulacji brakuje szczegółów. Przykładowo, nie określono dopuszczalnej gęstości obsady, parametrów jakości wody i długości głodówki, co pozostawia znaczące luki w zakresie stosowania tych regulacji w praktyce. Jeśli dostateczne opinie naukowe nie są dostępne w momencie przyjmowania rozporządzenia, Komisja powinna wprowadzić szczegółowe wymogi dotyczące poszczególnych gatunków w drodze aktów delegowanych, gdy tylko będą one dostępne.
3. Włączenie gatunków wymienionych w CITES i zwierząt wodnych ozdobnych
Artykuł 2 projektu stanowi, że rozporządzenie nie będzie miało zastosowania do transportu gatunków chronionych na mocy Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES). Dobrostan tych zwierząt jest jednak szczególnie ważny ze względu na ich status ochrony. Chociaż CITES zawiera wytyczne dotyczące transportu (np. zalecenia dotyczące transportu nielotniczego(9)), nie są one wystarczająco szczegółowe ani prawnie egzekwowalne. Co więcej, niektóre z tych chronionych gatunków są również transportowane w ramach prowadzonej w UE hodowli. Na przykład, rocznie nawet 32 miliony węgorzy europejskich(10) (gatunek zagrożony wyginięciem) jest odławianych ze środowiska naturalnego i transportowanych do ferm w celu hodowli w UE. Dlatego też ich dobrostan powinien być objęty ochroną, podobnie jak w przypadku innych zwierząt transportowanych w związku z działalnością gospodarczą. Również gatunki ozdobne zostały wyłączone z tego rozporządzenia, pomimo braku podstaw naukowych. Raporty naukowe wskazują, że śmiertelność podczas transportu ryb ozdobnych wynosi nawet do 73%(11). Aby zapewnić kompleksową ochronę dobrostanu zwierząt wodnych podczas transportu, należy usunąć wyłączenie dla gatunków wymienionych w CITES i gatunków ozdobnych w art. 2, włączając te zwierzęta w zakres rozporządzenia.
4. Uwzględnienie transportów krótkodystansowych
Projekt przewiduje, że szczegółowe przepisy dotyczące transportu zwierząt wodnych nie będą obejmować transportu na krótkie odległości (np. w przypadku, gdy hodowcy przewożą zwierzęta własnymi pojazdami na odległość do 50 km). Jednak na terenie wielu ferm znajduje się szereg obiektów oddalonych od siebie na stosunkowo niewielkie odległości (np. wylęgarnie i zbiorniki hodowlane), co wiąże się z koniecznością podjęcia działań logistycznych związanych z transportem, takich jak załadunek, rozładunek i przeładunek, które mogą powodować znaczny stres u zwierząt wodnych, zwłaszcza młodych osobników. Jeśli te krótkodystansowe podróże pozostaną poza zakresem rozporządzenia, przyszłe przepisy dotyczące dobrostanu hodowlanych zwierząt wodnych będą musiały zająć się tą luką.
Źródła
1. za fishcount.org.uk. Oszacowano na podstawie danych FAO za 2022 według metody z Mood, A., Lara, E., Boyland, N. K., & Brooke, P. (2023). Estimating global numbers of farmed fishes killed for food annually from 1990 to 2019. Animal Welfare, 32, e12. doi:10.1017/awf.2023.4
2. Boyland. N.K (2019). Why fish welfare matters: the evidence for fish sentience. Compassion in World Farming.
3. Birch et. al. (2021). Review of the Evidence of Sentience in Cephalopod Molluscs and Decapod Crustaceans. LSE.
4. Sapience (2024). Public Attitudes Towards Aquatic Animal Welfare.
5. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97, str. 1–44
6. Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań, zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1255/97 i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005
7. Czeskie Ministerstwo Rolnictwa (2024). Situační a výhledová zpráva: Ryby 2023.
8. Oszacowano na podstawie danych czeskiego ministerstwa rolnictwa za rok 2022 według metody z Mood, A., Lara, E., Boyland, N. K., & Brooke, P. (2023). Estimating global numbers of farmed fishes killed for food annually from 1990 to 2019. Animal Welfare, 32, e12. doi:10.1017/awf.2023.4
9. CITES (2022). CITES Guidelines for the Non-Air Transport of Live Wild Animals and Plants.
10. za fishcount.org.uk. Oszacowano na podstawie danych FAO za 2022 według metody z Mood, A., Lara, E.,Boyland, N. K., & Brooke, P. (2023). Estimating global numbers of farmed fishes killed for food annually from 1990 to 2019. Animal Welfare, 32, e12. doi:10.1017/awf.2023.4
11. Stevens, C. H., Croft, D. P., Paull, G. C., & Tyler, C. R. (2017). Stress and welfare in ornamental fishes: what can be learned from aquaculture? Journal of fish biology, 91(2), 409-428.
Twoje 1,5% – Nasza nadzieja