Ptasia grypa: cierpienie zwierząt, ryzyko pandemii

Bez poważnych reform w rolnictwie i odejścia od chowu przemysłowego nie będzie możliwe powstrzymanie rozprzestrzeniania się ptasiej grypy ani zmniejszenie ryzyka globalnej pandemii wśród ludzi – ostrzega nasz kolejny naukowy i nowo opublikowany raport. 

Nasza międzynarodowa kampania END.IT apeluje o zreformowanie globalnego systemu żywnościowego, który aktualnie napędza rozwój ptasiej grypy.

Sytuacja w Polsce

Do raportu załączono między innymi zdjęcia przedstawiające ubój ptaków w Polsce związany z wybuchem epidemii ptasiej grypy (fot. Andrew Skowron). Na początku 2021 r. ptasia grypa zaatakowała wszystkie gatunki drobiu w Polsce, w tym kurczaki, indyki, kaczki i gęsi. Do kwietnia tego roku wirus rozprzestrzenił się na 15 z 16 województw Polski, powodując ponad 200 ognisk choroby. Aby powstrzymać rozprzestrzenianie się wirusa, władze podjęły zakrojoną na szeroką skalę akcję wybijania stad drobiu w kraju.

Hodowcy masowo gazowali zainfekowane zwierzęta, a ciała ptaków wrzucano do ciężarówek lub kontenerów i wywożono do zakładów utylizacyjnych. Proces ten był nieefektywnie zarządzany z powodu niewystarczających dostaw gazu, braku pracowników i nieodpowiednich zakładów utylizacyjnych.

Drogi prowadzące do gospodarstw, w których znajdowały się zabite zwierzęta, były zablokowane przez 24 godziny, podczas gdy rolnicy czekali, aż władze usuną martwe zwierzęta. Ostatecznie ciała wszystkich tych ptaków zostały albo zakopane na miejscu, albo spalone w nieznanej lokalizacji.

W 2021 r. ptasia grypa doprowadziła do śmierci około 15 milionów ptaków w Polsce. Według statystyk z końca marca 2023 r. podanych przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) Polska zajęła 4 miejsce w rankingu krajów UE z największą ilością ognisk ptasiej grypy – 129 (pierwsze trzy miejsca to: Francja – 390 ognisk, Niemcy – 351 i Belgia – 144).

Ofiary hodowli przemysłowej

Publikacja „Ptasia grypa: Tylko poważne reformy rolne mogą to zakończyć” jasno pokazuje, że wbrew powszechnemu przekonaniu, dzikie ptaki są na ogół ofiarami choroby, nie jej przyczyną. Źródła nasilenia ptasiej grypy możemy natomiast doszukiwać się w intensywnej hodowli przemysłowej.

Według statystyk ptasia grypa spowodowała śmierć dziesiątek tysięcy dzikich ptaków, choć prawdziwą liczbę można liczyć w milionach. Do niedawna choroba ta krążyła wśród dzikiego ptactwa, generalnie nie wyrządzając im większych szkód.

Jednak wirus przyniesiony do przepełnionej fermy drobiu (na przykład na sprzęcie, butach lub ubraniu) trafia na podatny grunt. Intensywna hodowla stwarza idealne warunki do rozprzestrzeniania się i mutowania choroby, zapewniając wirusom stały dopływ żywicieli stłoczonych na małej przestrzeni. W takim środowisku choroba może przekształcić się w niebezpieczną wysoce patogenną ptasią grypę (HPAI – Highly Pathogenic Avian Influenza).

Dodatkowo, choroba rozprzestrzeniła się już także na ssaki, takie jak m.in. psy, koty czy delfiny. Na jednej z ferm norek, wirus rozwinął również zdolność do rozprzestrzeniania się z jednego zwierzęcia na drugie, do czego wcześniej nie był zdolny u ssaków. Jeśli rozwinie taką samą zdolność do rozprzestrzeniania się między ludźmi, stanie się prawdziwym zagrożeniem pandemicznym.

Od 2021 roku ponad pół miliarda ptaków hodowlanych zmarło lub zostało ubitych na całym świecie z powodu ptasiej grypy. Wiele z nich to brojlery (kurczaki mięsne) zamknięte na fermach przemysłowych, gdzie są stłoczone blisko siebie w halach, lub kury nioski, które są trzymane w klatkach wielkości kartki A4.

Ptasia grypa: Ryzyko pandemii z ferm przemysłowych

Nasz plan

Poparty najnowszymi dowodami naukowymi i zilustrowany dobitnymi zdjęciami autorstwa We Animals Media przedstawiającymi skutki ptasiej grypy, raport wzywa rządy do wdrożenia trzypunktowego planu działania, który obejmuje:

1. Masowe szczepienia stad w celu spowolnienia rozprzestrzeniania się choroby.
2. Radykalną restrukturyzację przemysłu drobiarskiego - wprowadzenie mniejszych stad o niższej gęstości obsady i bardziej wytrzymałych ras oraz unikanie skupisk ferm drobiu.
3. Zmiana sposobu hodowli świń - świnie hodowane przemysłowo mogą pełnić rolę „naczyń do mieszania”, w których powstają nowe wirusy świń, ptaków i ludzi.

Napisaliśmy już do naszego rządu i innych rządów w Europie, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, wzywając je do współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia Zwierząt (WOAH) i Organizacją Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) w celu niezwłocznego wdrożenia tego planu działania.

Autor raportu, Peter Stevenson, Chief Policy Advisor w naszej fundacji, skomentował aktualną sytuację:

„Ptasia grypa to tykająca bomba zegarowa. Jeśli się nie obudzimy i nie podejmiemy pilnych działań na rzecz zakończenia hodowli przemysłowej, po prostu nie będziemy w stanie powstrzymać jej szybkiego rozprzestrzeniania się na całym świecie ani zmniejszyć ryzyka rozwoju poważnej pandemii wśród ludzi.

Trzymanie w stłoczeniu zwierząt na fermach przemysłowych jest nie tylko kompletnie niehumanitarne, ale także tworzy idealne warunki dla ptasiej grypy i innych wirusów do rozprzestrzeniania się i mutowania w coraz bardziej niebezpieczne szczepy. Właśnie dlatego nasza kampania END.IT dąży do zakończenia hodowli przemysłowej i przekształcenia naszego globalnego systemu żywnościowego, tak aby zapewnić zdrową przyszłość zwierzętom, ludziom i Ziemi.

Aby zwalczyć tę chorobę, potrzebne są trzy kluczowe kroki - szczepienia, gruntowna reforma produkcji drobiu i zakończenie fabrycznej hodowli świń. Rządy na całym świecie muszą niezwłocznie wdrożyć ten trzypunktowy plan. Jeśli tego nie zrobią, kolejne miliony ptaków, a także ssaków mogą cierpieć i umierać, a zdrowie milionów ludzi może być poważnie zagrożone.”